DeepSeek – AI từ Trung Quốc đang thách thức cả thung lũng Silicon

Trong thế giới AI, chúng ta thường có một định kiến rằng chỉ những gã khổng lồ công nghệ với nguồn lực tài chính khổng lồ của Mỹ mới có thể tạo ra các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) hàng đầu. Nhưng một công ty AI Trung Quốc có tên là DeepSeek đang phá vỡ hoàn toàn định kiến đó.

Với các mô hình mã nguồn mở, chi phí cực thấp nhưng hiệu năng đáng gờm, đây không chỉ là một đối thủ cạnh tranh nó là một cơn địa chấn đang làm thay đổi cuộc chơi, khiến các nhà đầu tư và cả chính phủ Mỹ phải nhìn nhận lại toàn bộ cuộc đua. Trong bài viết này, tôi sẽ phân tích chi tiết về thế lực mới nổi này giúp các bạn có cái nhìn khách quan hơn.

Kẻ thách thức đến từ Hàng Châu là ai?

Hãng công nghệ này có trụ sở tại Hàng Châu, được thành lập vào tháng 5 năm 2023 bởi Lương Văn Phong (Liang Wenfeng). Điều thú vị là nó hoạt động như một phòng thí nghiệm nghiên cứu độc lập dưới sự bảo trợ của High-Flyer, một quỹ phòng hộ định lượng.

Họ tập trung vào việc phát triển các LLM theo hướng mã nguồn mở. Mặc dù đã ra mắt nhiều phiên bản từ cuối năm 2023, nhưng phải đến tháng 1 năm 2025, sau khi phát hành mô hình suy luận DeepSeek-R1, công ty này mới thực sự trở nên nổi tiếng toàn cầu. Ứng dụng di động của họ thậm chí đã vượt mặt ChatGPT để đứng đầu bảng xếp hạng App Store, gây ra một cú sốc lớn trên thị trường chứng khoán.

So sánh trực diện

Để thấy rõ sự khác biệt và sức mạnh đột phá, hãy đặt hãng công nghệ này lên bàn cân với người dẫn đầu ngành là OpenAI.

Nhìn vào bảng so sánh, chúng ta có thể thấy rõ chiến lược của họ đã phá vỡ thị trường bằng chi phí cực thấp và sự cởi mở hơn so với đối thủ.

Bí mật đằng sau thành công

Làm thế nào họ có thể tạo ra một mô hình ngôn ngữ lớn mạnh mẽ với chi phí thấp như vậy? Câu trả lời nằm ở những đổi mới trong phương pháp huấn luyện:

• Học tăng cường (Reinforcement Learning): Họ sử dụng một phương pháp học tăng cường quy mô lớn, tập trung đặc biệt vào các nhiệm vụ suy luận logic.
• Kỹ thuật phần thưởng (Reward Engineering): Các nhà nghiên cứu đã phát triển một hệ thống phần thưởng dựa trên quy tắc, giúp AI học hiệu quả hơn.
• Chưng cất (Distillation): Sử dụng các kỹ thuật chuyển giao kiến thức hiệu quả, họ đã thành công trong việc cô đọng năng lực của các mô hình lớn vào những mô hình nhỏ hơn.

Tại sao DeepSeek lại gây báo động tại Mỹ?

Sự trỗi dậy của thế lực này không chỉ là một câu chuyện kinh doanh, nó còn mang ý nghĩa địa chính trị sâu sắc, được ví như khoảnh khắc Sputnik của ngành AI.

• Phá vỡ về chi phí: Việc phát triển mô hình R1 với chi phí cực thấp đã đe dọa trực tiếp mô hình kinh doanh của các công ty công nghệ Mỹ.
• Thành tựu kỹ thuật bất chấp lệnh cấm: Mặc dù Mỹ đã hạn chế xuất khẩu các chip AI hiệu năng cao sang Trung Quốc, họ đã chứng minh rằng việc phát triển AI hàng đầu vẫn hoàn toàn có thể thực hiện được.
• Đe dọa mô hình kinh doanh: Việc cung cấp các mô hình mạnh mẽ dưới dạng mã nguồn mở và miễn phí đã thách thức mô hình doanh thu dựa trên phí đăng ký hàng tháng.
• Lo ngại địa chính trị: Sự trỗi dậy của một công ty AI Trung Quốc trong lĩnh vực chiến lược như AI đã thách thức sự thống trị công nghệ của Mỹ.

Những tranh cãi và rủi ro xoay quanh

Tuy nhiên, con đường của họ không hoàn toàn trải hoa hồng. Công ty này cũng đối mặt với nhiều tranh cãi và rủi ro:

• Lệnh cấm hàng loạt: Nhiều quốc gia và tổ chức đã cấm sử dụng do lo ngại về đạo đức, quyền riêng tư và an ninh. Mối lo lớn nhất là dữ liệu người dùng được lưu trữ tại Trung Quốc.
• Tấn công mạng: Ngay khi ứng dụng của họ lên đỉnh App Store, công ty đã phải đối mặt với các cuộc tấn công mạng quy mô lớn.
• Rò rỉ dữ liệu: Một nhóm nghiên cứu bảo mật đã phát hiện ra một cơ sở dữ liệu back-end bị lộ công khai trên web một lỗi sơ đẳng về an ninh mạng.

Cuộc chơi đã thay đổi

Từ góc độ của một người đang sử dụng và làm việc với các công cụ AI, tôi nhận thấy sự trỗi dậy của hãng công nghệ đến từ Hàng Châu này là một sự kiện không thể xem thường.

• Đây không phải là một bản sao: Họ đã đổi mới trong phương pháp huấn luyện để tạo ra các mô hình ngôn ngữ lớn hiệu quả hơn với chi phí thấp hơn.
• Cuộc đua AI không còn là sân chơi riêng của Mỹ: Họ đã chứng minh rằng các quốc gia khác hoàn toàn có khả năng tạo ra các mô hình AI cạnh tranh.
• Cạnh tranh sẽ thúc đẩy đổi mới: Sự xuất hiện của một đối thủ mạnh sẽ buộc các gã khổng lồ của Mỹ phải đổi mới nhanh hơn. Cuối cùng, người dùng sẽ là người hưởng lợi.

Sự xuất hiện của DeepSeek đã gửi đi một thông điệp mạnh mẽ, cuộc đua thống trị AI toàn cầu giờ đây đã trở nên phức tạp và đa cực hơn rất nhiều. Dù phải đối mặt với các vấn đề về an ninh và các lệnh cấm, không thể phủ nhận rằng họ đã trở thành một thế lực đáng gờm. Đây là một lời cảnh tỉnh cho Thung lũng Silicon và là một chương mới đầy kịch tính trong lịch sử phát triển của trí tuệ nhân tạo.