Khi Meta tuyên bố đầu tư gần 15 tỷ USD vào Scale AI, nắm giữ 49% cổ phần và mời CEO trẻ Alexandr Wang lãnh đạo phòng nghiên cứu siêu trí tuệ mới, nhiều người trong giới công nghệ lẫn đầu tư không khỏi đặt dấu hỏi: Liệu đây có phải là Instagram thứ hai trong sự nghiệp của Mark Zuckerberg, hay chỉ là một nỗ lực tuyệt vọng để bám kịp OpenAI, Gemini của Google và Anthropic?
Scale AI – Từ startup gắn mác dán nhãn dữ liệu đến tâm điểm của mô hình nền tảng
Được thành lập năm 2016, Scale AI từng chỉ nổi tiếng là công ty dán nhãn dữ liệu cho xe tự lái. Nhưng vài năm gần đây, Scale AI đã trở thành nhà cung cấp dữ liệu huấn luyện số 1 cho các phòng thí nghiệm AI hàng đầu như OpenAI và Cohere. Công ty đã chuyển từ thuê lao động rẻ tiền sang chiêu mộ các nhà nghiên cứu Tiến sĩ và kỹ sư cao cấp để tạo dữ liệu chất lượng cao, phù hợp với thế hệ mô hình AI yêu cầu khả năng suy luận phức tạp (reasoning).
Với việc Meta nhảy vào, Scale AI không chỉ là đối tác mà trở thành một phần trong chiến lược lõi của Meta về AI, nơi mà dữ liệu không còn là nền tảng phụ trợ mà là tài sản chiến lược sống còn.
Meta đang gặp vấn đề gì trong lĩnh vực AI?
Mặc dù Meta đã tung ra LLaMA 4 vào đầu năm 2025, nhưng mô hình này bị đánh giá thấp hơn kỳ vọng, không thể vượt qua DeepSeek R1 một mô hình đến từ Trung Quốc. Điều này càng trở nên nghiêm trọng khi Meta liên tục mất nhân sự AI chủ chốt, theo dữ liệu từ SignalFire, họ mất 4,3% nhân tài hàng đầu vào tay các phòng lab AI đối thủ trong năm 2024.
Quan trọng hơn, vấn đề gốc rễ là đội ngũ AI của Meta bị đánh giá thiếu đột phá trong cách xử lý dữ liệu huấn luyện, một điểm mà Scale AI lại đang dẫn đầu thị trường.
Alexandr Wang – Vị CEO 28 tuổi có đủ sức nặng?
Về cá nhân, Alexandr Wang là một hình mẫu doanh nhân công nghệ trẻ được ngưỡng mộ tại Silicon Valley. Anh nổi tiếng với tầm nhìn, khả năng bán hàng và xây dựng mối quan hệ chính trị công nghệ toàn cầu. Tuy nhiên, Wang chưa từng lãnh đạo một phòng AI nghiên cứu thuần túy, cũng không có nền tảng học thuật sâu như Ilya Sutskever (OpenAI) hay Arthur Mensch (Mistral).
Để bù đắp, Meta đang tích cực chiêu mộ các nhà nghiên cứu tên tuổi như Jack Rae (DeepMind) nhằm củng cố chuyên môn cho nhóm siêu trí tuệ mới.
Những rủi ro tiềm ẩn sau thương vụ 15 tỷ USD
- Khả năng bị các khách hàng khác rời bỏ Scale AI: Nhiều công ty AI khác có thể không còn tin tưởng Scale AI là bên trung lập sau khi Meta nắm 49% cổ phần. Điều này có thể mở đường cho các đối thủ như Turing, Surge AI hay LM Arena phát triển mạnh hơn.
- Cạnh tranh dữ liệu đang dịch chuyển sang dữ liệu tổng hợp (synthetic): Một số AI lab như OpenAI đang hướng tới việc tự tạo dữ liệu huấn luyện bằng mô hình lớn (self-play, self-feedback), thay vì phụ thuộc vào đối tác bên ngoài.
- Scale AI đang gặp áp lực doanh thu: Theo The Information, Scale AI đã không đạt được một số chỉ tiêu tài chính gần đây, khiến nhiều nhà đầu tư hoài nghi về khả năng sinh lợi bền vững của mô hình này.
Liệu đây có phải Instagram 2.0?
Là người theo dõi và cập nhật thương xuyên tin tức về thị trường AI, tôi cho rằng thương vụ này có thể xem như canh bạc mang tính chiến lược của Meta. Trong một cuộc chơi mà OpenAI có mô hình mạnh, Google có hạ tầng vững, Anthropic có định hướng đạo đức, DeepSeek có tốc độ ra mô hình ấn tượng, Meta cần một thứ mà họ đang thiếu: lợi thế dữ liệu độc quyền và tổ chức lại đội ngũ AI đầu não. Việc thâu tóm gần nửa Scale AI, đồng thời giao toàn quyền chỉ huy cho một CEO trẻ đầy tham vọng, vừa là sự đặt cược vào tài năng vừa là cách Meta tạo ra trung tâm lực hấp dẫn mới cho nhân tài AI toàn cầu.
Liệu Scale AI có giúp Meta bứt phá như WhatsApp và Instagram từng làm trong thập kỷ trước? Hay đây là dấu hiệu cho thấy Meta đang tìm cách vội vã đuổi kịp trong cuộc đua AI thế hệ mới? Chỉ thời gian mới trả lời được. Nhưng rõ ràng một điều: cuộc chiến AI giờ đây không chỉ nằm ở thuật toán hay mô hình mà nằm ở dữ liệu, con người và định hướng phát triển dài hạn.
