Tuần này, CEO Sam Altman xác nhận rằng OpenAI sẽ lùi thời điểm ra mắt mô hình AI mã nguồn mở đầu tiên sau nhiều năm, thay vì phát hành vào tháng 6 như dự kiến. Thông tin này được công bố qua một bài đăng ngắn gọn trên nền tảng X (Twitter), nhưng đằng sau đó là hàng loạt câu hỏi về định hướng chiến lược, áp lực cạnh tranh và kỳ vọng về đột phá công nghệ.
1. Vì sao việc ra mắt mô hình mã nguồn mở của OpenAI lại quan trọng?
OpenAI từ lâu đã chuyển dịch sang mô hình đóng, hạn chế truy cập vào trọng số mô hình (model weights), chủ yếu vì lý do an toàn và thương mại. Tuy nhiên, điều này gây ra nhiều phản ứng từ cộng đồng nghiên cứu AI, vốn coi mã nguồn mở là nền tảng để thúc đẩy đổi mới, minh bạch và kiểm chứng khoa học.
Với việc chuẩn bị tung ra một mô hình reasoning mở (mô hình có khả năng suy luận), OpenAI không chỉ cạnh tranh với các tên tuổi như DeepSeek, Mistral hay Qwen, mà còn tìm cách cân bằng lại hình ảnh công ty đã đứng nhầm phía trong lịch sử như lời Altman từng thừa nhận.
2. Điều gì khiến OpenAI phải trì hoãn?
Theo lời Sam Altman, nhóm nghiên cứu đã làm được điều gì đó cực kỳ bất ngờ, nhưng vẫn cần thêm thời gian để hoàn thiện. Có thể thấy rằng, OpenAI đang không đơn thuần tung ra một mô hình mở họ muốn tạo ra một mô hình mở tốt nhất trong dòng reasoning, vượt qua cả R1 của DeepSeek và Magistral của Mistral.
Thông tin bên lề cũng cho thấy OpenAI đang xem xét tích hợp một số tính năng phức tạp vào mô hình mở, ví dụ như khả năng:
- Liên kết với mô hình đám mây (cloud-based) của họ để xử lý truy vấn nặng.
- Tăng cường khả năng suy luận chuỗi dài, gần giống như chế độ Deep Think của Gemini.
- Tuy nhiên, chưa rõ những tính năng này có mặt trong bản phát hành cuối cùng hay không.
3. Bối cảnh cạnh tranh khốc liệt
Trong cùng khoảng thời gian:
- Mistral ra mắt dòng mô hình mới mang tên Magistral, tập trung vào khả năng suy luận.
- Qwen (thuộc Alibaba Cloud) giới thiệu loạt mô hình hybrid reasoning – có thể lựa chọn giữa suy luận chậm hoặc trả lời nhanh.
Điều này tạo áp lực rất lớn lên OpenAI, bởi nếu ra mắt chậm mà không đủ mạnh, mô hình mở của họ sẽ nhanh chóng mất tiếng nói trong cộng đồng mã nguồn mở, vốn đề cao hiệu suất và tính minh bạch.
4. Góc nhìn từ người làm đào tạo AI
Là người giảng dạy và nghiên cứu về ứng dụng AI trong đào tạo và truyền thông số, tôi cho rằng việc OpenAI trì hoãn là hợp lý nếu họ thực sự đang xây dựng một bước đột phá.
Trong năm 2024–2025, người dùng AI không còn chỉ quan tâm đến chuyện có mã nguồn mở hay không, mà là:
- Mô hình có suy luận được không?
- Có dễ huấn luyện lại cho tác vụ riêng không?
- Có tương thích với GPU phổ thông không?
- Và có được duy trì lâu dài, an toàn và ổn định không?
5. Liệu đây có phải là bước ngoặt?
Nếu OpenAI thực sự tung ra một mô hình mở có năng lực tương đương hoặc cao hơn GPT-3.5, được huấn luyện tốt và hỗ trợ tốt cho cộng đồng phát triển ứng dụng, thì đây có thể là bước ngoặt khôi phục lòng tin từ giới học thuật và các nhà phát triển độc lập.
Ngược lại, nếu mô hình bị cắt giảm tính năng để đảm bảo an toàn hoặc bị thương mại hóa quá mức (ví dụ: hạn chế tải trọng số), thì khả năng cao nó sẽ bị cộng đồng đánh giá là nửa vời.
Việc OpenAI trì hoãn phát hành mô hình mở không đơn thuần là kỹ thuật, nó là động thái chiến lược trong một cuộc đua ngày càng nóng giữa các phòng lab AI trên toàn cầu. Và dù chưa rõ mô hình này sẽ mang tên gì hay có cấu trúc ra sao, nhưng chắc chắn: OpenAI đang chuẩn bị một quân bài lớn để định vị lại vai trò của họ trong cộng đồng mã nguồn mở.
Chúng ta cùng chờ xem, liệu đây có phải là hồi chuông trở lại hay chỉ là một phép thử để làm dịu dư luận?
